SCI Библиотека

В статье рассматриваются границы самоопределения русских филологов-формалистов как исследователей искусства. Показывается, что формализм находился в ситуации двойного кризиса: кризиса амбиций символизма и кризиса позитивистского искусствознания. Кризис символизма заставлял формалистов находить новый позитивистский код для обоснования своей деятельности, тогда как кризис самого позитивизма требовал использования специфических эстетических нарративов. Наступила эпоха общей эстетики, которая превратилась из проекта в духе Б. Кроче в общее самоопределение искусства как исследующего разрыв между возможным и действительным. Формализм с его пафосом действительности слова не мог до конца отказаться от области возможного, которая и была понята как базовая эстетическая область, в том числе для производства личных реакций на происходящее. Только контекстуализация формализма внутри лингвистического поворота, с опорой на идеи Бахтина и Гадамера, позволяет понять вклад этого движения не только в методы отдельных гуманитарных наук, но и в спецификацию искусства в ХХ веке.

Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել միջնադարյան 2 հանճարեղ իրավագետների՝ Մխիթար Գոշի և Սմբատ Սպարապետի դատաստանագրքերի ամուսնաընտանեկան և ժառանգական քաղաքացիական հարաբերություններ կարգավորող օրենքների և կանոնների իրավական բառապաշարի ձևաիմաստային առանձնահատկությունները, որոնց իմացությունը ապահովում է արդի հայերենում իրավական խոսքի հաստատուն և ճշգրիտ շարադրանքը բովանդակային և լեզվական տեսանկյունից։
Նպատակին հասնելու համար մեր առջև դրել ենք հետևյալ խնդիրները՝ լեզվական քննության ենթարկել միջնադարյան իրավագետների դատաստանագրքերը, ընդգծել ուսումնասիրվող նյութի բառապաշարի ձևաիմաստային դրսևորումները, ներկայացնել դրանց զարգացումը, համեմատել ներկայիս համապատասխան օրենսգրքերի մասնագիտական բառապաշարի հետ, տարբերակել հնաբառերը, պատմաբառերը, ինչպես նաև արդի հայերենի կենսունակ իրավաբանական տերմինները։
Հոդվածի նյութը ներկայացված է լեզվաբանության մեջ մշակված իմաստաբանական, համեմատական, վերլուծական և նկարագրական մեթոդներով, տարաժամանակյա և համաժամանակյա մոտեցումներով։
Կատարված ուսումնասիրությունից եզրահանգում ենք, որ միջնադարում հայ իրականության մեջ ձևավորվել են օրենքներով և կանոններով կարգավորվող ամուսնաընտանեկան և ժառանգական քաղաքացիական հարաբերություններ, որոնց վերաբերյալ իրավանորմերը դատաստանագրքերում շարադրված են մասնագիտական համապատասխան բառապաշարով։ Թեև դրանց մի ստվար մասն այսօր տերմինային արժեք չունի, բայց և այնպես մի զգալի մասն էլ կարևոր դերակատարություն է ունեցել արդի հայերենի իրավական բառապաշարի բառամիջուկը կազմելիս։
Ակներև են գրական հայերենի 2 որակների ընդհանրական և տարբերակիչ մասնագիտական բառաշերտերը, որոնք պայմանավորված են օրենսգետների օգտագործած իրավական աղբյուրներով, նրանց կրթությամբ, հասարակական կյանքում զբաղեցրած պաշտոնով, տարբեր ժամանակահատվածներում ստեղծագործելու լեզվական, հասարակական-քաղաքական տարաբնույթ պահանջներով։

Рассматриваются и контекстуализируются два предмета в серии антропоморфных изображений «мифологических сюжетов» из разрушенных грабителями с 2011 по 2019 г. катакомб на р. Чемульга. Набор антропоморфных персонажей здесь уникален для территории Хазарского каганата. В целом композиции с мужскими персонажами концентрировались в комплектах мужских поясов IX-X вв. Костюм и детали иконографии изображений связывают их с сасанидским Ираном и доисламским Согдом. Выбор персонажей аланами объяснялся параллелями с местной мифологией и эпосом, в том числе - инокультурных композиций (полет Александра Великого). Эта сцена, как и изображение старика, играющего на лютне, и орла, уносящего человека, могут быть связаны с сюжетами о старейшине нартов - Урызмаге в нартовском эпосе осетин. Юноша с арканом под деревом и конный охотник на зайца имеют параллели в важных сюжетах (о происхождении аланов-нартов и древнего Бога-меча от браков с дочерьми бога морей). Крылатые и молящиеся сидя персонажи - это, вероятно, зæдтæ - духи, покровители групп людей и т. п. в старой аланской религии. Эти сюжеты соответствовали мироощущению аланских воинов.

Հոդվածի հիմնական նպատակն է բացահայտել ֆալիբիլիզմի և դրա հիմնական սկզբունքների զարգացումը 19-րդ դարի փիլիսոփայության և, մասնավորապես, պրագմատիզմի ուղղության տարբեր ներկայացուցիչների իմացաբանական ու գիտաբանական հայացքներում:
Նպատակին հասնելու համար առաջադրվել են հետևյալ խնդիրները՝ վերլուծել ֆալիբիլիզմի ձևավորմանը և հետագա զարգացմանը նպաստած 19-րդ դարի մի շարք մտածողների իմացաբանական, գիտաբանական և այլ հայացքները, քննել ֆալիբիլիզմի զարգացմանը նպաստած պրագմատիզմի ներկայացուցիչների հայացքների ընդհանրությունները, տարբերություններն ու ֆալիբիլիզմի զարգացման և դրսևորման հիմնական միտումները:
Հետազոտության ընթացքում օգտագործվել են բազմաթիվ բնագրեր և հոդվածներ: Հետազոտությունում կիրառվել են անալիզի, սինթեզի, ինդուկցիայի, դեդուկցիայի, համանմանության և պատմահամեմատական մեթոդները:
Հետազոտության հիմնական եզրահանգումն այն է, որ 19-րդ դարի փիլիսոփայության և գիտության մի շարք մտածողներ, ի դեմս Չարլզ Պիրսի, Ուիլյամ Ջեյմսի և Ջոն Դյուիի, կարևոր նշանակություն են ունեցել ֆալիբիլիզմի հիմնական սկզբունքների ձևակերպման և զարգացման համար։ Մասնավորապես, նշված հեղինակների կողմից ճանաչողությունում մշտական կասկածի և սխալականության անօտարելիության արձանագրումը և ֆալիբիլիզմի իմացաբանական-մեթոդաբանական գործառույթների կարևորումը հիմք է դարձել ֆալիբիլիզմի՝ որպես հայեցակարգի ձևավորման և հետագա զարգացման համար։ Կատարված հետազոտությունը թույլ է տալիս պնդել, որ դեռևս 19-րդ դարում ֆալիբիլիզմի հիմնական սկզբունքները կիրառվել են գիտելիքների նաև այլ ոլորտներում՝ հասարակական-քաղաքական խնդրակարգերի առնչությամբ։ Այս արձանագրումը կարևոր նշանակություն կարող է ունենալ արտաիմացաբանական խնդրակարգերում ֆալիբիլիզմի կիրառական նշանակության հետագա ուսումնասիրությունների համար։

Աշխարհում գոյություն ունի շուրջ 25 դե ֆակտո պետությունպետություն, որոնցից հինգը՝ հետխորհրդային տարածքում։ Դե ֆակտո ռեժիմների ի հայտ գալը ուղղակիորեն առնչվում է այն փակուղային և կոնֆլիկտածին իրողությանըիրողությանը, որի դեպքում պետության հետ ուղղակիորեն առնչվող դե յուրե պետությ ունն այլևս ի վիճակի չի լինում իրացնելու իր ինքն իշխանությունը դե ֆակտո պետության բնակչության և տարածքի նկատմամբ : Սույն հոդվածի նպատակն է վերլուծել և համեմատել էթնոքաղաքական հակամարտությունները Լեռնային ՂարաբաղումՂարաբաղում, Հարավային ՕսիայումՕսիայում, Աբխազիայում և Մերձդն եստրում : Ուշադրության կենտրոնում են հակամարտությունների պատճառներիպատճառների, գործընթացների և հետևանքների նմանություններն ու տարբերություններըտարբերությունները, որը տալիս է հակամարտությունների դինամիկայի համապարփակ պատկերացում և բացահայտում է էթնոքաղաքական վեճերի համատեքստում հնարավ որ ընդհանրությունների առկայությունը։ Նպատակն իրականացնելու համար խնդիր է դրվել ուսումնասիրելու տարածաշրջաններում պատմական ֆոնիֆոնի, քաղաքական զարգացումներիզարգացումների, էթնիկ կազմի և միջազգային ազդեցությունների ունեցած դերն ու նշանակությունը։ Հոդվածի մեթոդաբանական մոտեցու մը հիմնված է նշված էթնոքաղաքական հակամարտությունների համեմատական վերլուծության վրա։ Օգտվել ենք ինչպես որակականորակական, այնպես էլ քանակական հետազոտության մեթոդներից : Օգտագործվել են առաջնային աղբյուրներ՝ ներառյալ պաշտոնական փաստաթղթերփաստաթղթեր, քաղաքական հայտարարություննե ր և հոդվածներ՝ հիմնականում գերմանական լրատվականներից։ Հիմնավորվել էէ, որ էթնոքաղաքական հակամարտությունները մշտապես ունենում են բարդ ու հակասական դինամիկադինամիկա, որն էլ իր հերթին պարարտ հող է նախապատրաստում տարածաշրջանային խոշոր խաղացողների հետաքրքրությունների հա մար։ Եզրակացությունն այն էէ, որ էթնոքաղաքական հակամարտությունների վերաբերյալ բազմակողմանի հետազոտությունները հնարավորություն են տալիս ձևավորելու հստակ պատկերացումներ հակամարտությունների պատճառների և հետևանքների վերաբերյալ՝ համադրելի իրավիճակներում հակամարտ ությունների լուծման հնարավոր օրինաչափություններն ու ընդհանրությունները բացահայտելու համար

В процессе селекционной работы с культурой Pisum sativum L. было замечено, что одни и те же образцы в разные годы могут принадлежать к разным градациям классификации растений по длине стебля. Устойчивость к полеганию (УКП) образцов в контрастные по условиям теплои влагообеспечению годы также может иметь разные оценки. В связи с чем целью исследований являлось выявление зависимости высоты растений и устойчивости к полеганию гороха от гидротермического коэффициента (ГТК) вегетационного периода. Исследования проводились в 2019–2023 гг. в лесостепи Красноярского края, в питомнике конкурсного сортоиспытания лаборатории селекции гороха Красноярского НИИСХ. Почва участка представлена черноземом обыкновенным среднемощным, среднегумусным с нейтральной кислотностью. Для исследования были взяты 8 образцов гороха посевного собственной селекции. Образцы располагались систематическим методом в четырехкратной повторности, площадь делянок 15 м2. В ходе исследований выявлено, что для объективной характеристики образцов гороха по длине стебля и его устойчивости к полеганию необходимо учитывать ГТК вегетационного периода, так как различие между длинами растений в разные по ГТК вегетационного периода годы может изменяться в 2 раза. Длина растений существенно зависела от гидротермического коэффициента вегетационного периода, отдельно по месяцам вегетационного периода выявлено, что наиболее сильная прямая корреляция характерна для августа r ± Sr = 0,88 ± 0,08. Максимальное полегание образцов было отмечено при избыточно увлажненном вегетационном периоде, минимальное – при засушливом, разница в оценке при этом могла достигать одного балла. Максимальное влияние увеличение ГТК оказывало на снижение устойчивости к полеганию полукарликовых образцов и всей выборки, среднестебельные образцы проявляли среднюю степень зависимости. При анализе по месяцам вегетационного периода наибольшее влияние на снижение устойчивости растений к полеганию имел ГТК августа r ± Sr = -0,95 ± 0,18, р = -0,75.

К эпохе Нового царства относится расцвет феномена награждения придворных чиновников за верную службу, что подтверждается значительным количеством источников, а также сценами, иллюстрирующими награждение фараоном представителей знати, которые появляются в частных гробницах в правление Тутмоса IV. Однако в данной статье речь пойдет не о рельефах, иллюстрирующих процесс награждения чиновника, а о менее распространенных сценах, которые свидетельствуют о награждении чиновника. Данная статья посвящена особенностям композиции сцен возвращения чиновника после награждения, их эволюции, а также месту подобных сцен в системе росписи частных гробниц XVIII-XIX династий. В XVIII династию, особенно в амарнскую эпоху, когда сцены награждения приобретают максимальный размах, подобные сюжеты являются частью сцены, иллюстрирующей награждение чиновника, например сцена в гробнице Эйе в Ахетатоне (ТА 25). Но уже при правлении последних царей XVIII династии они становятся отдельной сценой, которая вначале появляется на стелах, например стела Ани, а потом и на стенах гробниц, например гробница Маиа (LS 27). Подобные сцены продолжают существовать в начале правления XIX династии: сцены в гробнице Именмипета (ТТ 41) и Усерхата (ТТ 51) наглядно отражают влияние амарнского стиля на искусство времени XIX династии, так как композиционно близки этим сценам. Возможно, отсутствие изображения самого награждения связано с тем, что данных чиновников не награждал лично царь, а они получали эти награды в царской сокровищнице во дворце от вышестоящих сановников. В период правления XX династии подобные сцены полностью исчезают из частных гробниц, что косвенно маркирует изменение роли чиновников при дворе, в целом понижая роль частного лица в государственных делах и вновь выводя на первый план деяния правителя, как это было в начале XVIII династии.

Воздвигнутый при Рамсесе II храм Рамессеум является одним из наиболее значимых памятников египетской архитектуры времени XIX династии. На его стенах сохранились батальные сцены, иллюстрирующие последнее крупное сражение бронзового века - битву при Кадеше. Ожесточенное противостояние молодого фараона хеттам привело к подписанию первого в истории мирного договора. В египетских источниках Рамсес предстает победителем, одержавшим верх над противником благодаря личным качествам и воле богов. Сопоставление письменных свидетельств и рельефных изображений позволяет сформировать объективное видение сражения при Кадеше, его хода и результатов. Анализ источников также дает возможность выявить специфические черты египетского официального искусства, к которым относятся канонические правила передачи образа победоносного царя и используемые для этого художественные приемы. Особое внимание уделено контексту создания рельефов, а именно государственной идеологии и мировоззрению древних египтян в эпоху Нового царства.

Հոդվածի նպատակն է վեր հանել դիվանագիտական այն մեթոդները, որոնց իմացությունը և կիրառումը կարող են մեծապես նպաստել երկրների միջև հարաբերություների բարելավմանը, առանձին դեպքերում նաև՝ երկրների միջև գոյություն ունեցող լարվածության թուլացմանը։ Հոդվածում արծար ծվում են այն խնդիրները, որոնք դրված են դիվանագետների առջև՝ այդ նպատակին հասնելու համար, այն է՝ գտնել ուղիներ՝ երկրների միջև մշտական երկխոսություն ապահովելու և համագործակցությունը խթանելու համար։ Դիվանագետի համար հատկապես կարևոր է միջմշակութային առանձնահատ կությունների իմացությունըիմացությունը, որը հնարավորություն է տալիս խուսափելու ոչ նրբանկատ կամ վիրավորական արտահայտություններից կամ գործողություններից ևև, դրանց հմուտ կիրառության դեպքումդեպքում, դրանք օգտագործել ի շահ բանակցությունների։ Բանակցությունների հաջողությունը պայմանավորված է նաև դիվանագետի անձնային որակներով՝ անձնական գրավչություն, վայելուչ արտաքին և պահվածք, իր կողմից բանակցվող հարցի լիարժեք տիրապետում, մասնագիտական խոր գիտելիքներ համաշխարհային քաղաքակրթության և ժամանակակից աշխա րհաքաղաքականության թեմաների, միջմշակութային հաղորդակցման առանձնահատկությունների և այլ հարցերի վերաբերյալ։ Թեմայի վերլուծության համար կիրառվել են երկկողմ և բազմակողմ դիվանագիտության արդի միտումների քննադատական վերլուծության, ինչպես նաև համաժամանակյա և տար աժամանակյա ուսումնասիրության մեթոդները։ Հոդվածի հիմնական եզրահանգումն այն է, որ մասնագիտական գործունեության և բանակցությունների ժամանակ հաջողության հասնելու համար դիվանագետը պետք է զուգակցի վերը նշված մասնագիտական հմտություններն ու անձնական կարևոր որակները , ինչպես նաև կարողանա
լավագույնս ներկայացնել իր երկիրը թե՛ մասնավոր, թե՛ հանրային հադիպումների ժամանակ։

Այս հոդվածի նպատակն է ուսումնասիրել ընտրական համակարգերի և ժողովրդավարական զարգացման միջև կապը Հայաստանում և Ուկրաինայում 2015-2019 թվականներին։ Այդ նպատակին հասնելու համար աշխատանքում առանձնացվում են հետևյալ խնդիրները՝ դիտարկել ընտրական համակարգի էվոլյուցիան և նրանց փոխազդեցությունը ինստիտուցիոնալ միջավայրի հետ։
Աշխատանքում օգտագործվում են քանակական և որակական մեթոդներ։ Հայաստանի և Ուկրաինայի ընտրական համակարգերի ուսումնասիրության համար օգտագործվում են նկարագրողական վիճակագրության և դեպքերի ուսումնասիրության (case study) մեթոդները։ Աշխատանքում իրականացվում է նաև համեմատական վերլուծություն ինստիտուցիոնալ համատեքստում ընտրական համակարգերի ընդհանրություններն ու առանձնահատկությունները պարզելու նպատակով։
Ուսումնասիրության հիման վրա կարելի է պնդել, որ ընտրական համակարգի արդյունավետությունը զգալիորեն կախված է ինստիտուցիոնալ միջավայրից։ Թե´ Հայաստանը, թե´ Ուկրաինան որդեգրել են համամասնական ընտրական համակարգեր։ Սակայն երկու երկրների ինստիտուցիոնալ համատեքստի առանձնահատկությունները հանգեցրել են տարբեր արդյունքների։ Հայաստանում նշված ժամանակահատվածում գոյություն ունեցող ռեյտինգային բաղադրիչը սահմանափակում էր համամասնական համակարգի արդյունավետությունը՝ ներառական և մրցակցային միջավայր կազմավորելու հարցում։ Ուկրաինայում ցածր անցողիկ շեմն ու մեկ ընդհանրական ընտրատարածքը համամասնական ընտրակարգի պայմաններում նպաստեց առավել բաց ու ներառական քաղաքական համակարգի։