Поэтика и семантика праздника в белорусской станковой живописи ХХ века (2022)

Статья посвящена анализу феномена праздника, основных черт его типологии и семантики в ХХ веке, ключевых этапов в развитии темы праздника в искусстве этого периода, поэтико-семантических и образно-художественных особенностей живопись ких произведений белорусских художников на данную тему.

Общеизвестно, что отражение празднований встречается в изобразительном масстатстве еще с древних времен, и в разные периоды эта тема трактовалась по-разному: от отображения массовых сцен веселья до выявления психологизма и внутраных характеристик в отдельных образах.

В ХХ веке феномен праздника неоднократно привлекал внимание белорусских живописцев. В зависимости от этапов развития общества в художественных образах праздник восставал то идеально-романтичным, то патриотически-возвышенным, то оптимистично-радостным, то камерно-интимным.

Усиление интереса людей в 70-е-начале 80-х годов к традиционной праздничной культуры, к истории, традициям и обычаям белорусского народа, представила художникам довольно широкое поле для творчества. Переосмысление обрядово-ритуального комплекса традиционных праздников становится ключевым элементом создания образности и фармирования праздничного хронотопа. Персонификация художественных образов праздника связана в первую очередь с интересом живописцев к торжествам родового, семейного плана, с индивидуальным контекстом их восприятия.

В широком смысле образы праздников в произведениях белорусских художников в ХХ веке спала- чают христианство и язычество, Крестьянскую и городскую культуру, духовно-возвышенное и бытовое. И вместе с тем, чрезвычайно часто праздник на живописных полотнах предстает как живое культурное событие, как праздничная стихия, что ведет художника по пути игры с образами, свободной импровизации и эксперимента.

Артыкул прысвечаны аналізу феномена свята, асноўных рысаў яго тыпалогіі і семантыкі ў ХХ стагоддзі, ключавых этапаў у развіцці тэмы свята ў мастацтве гэтага перыяду, паэтыка-семантычных і вобразна-мастацкіх асаблівасцяў жывапісных твораў беларускіх мастакоў на дадзеную тэму.

Агульнавядома, што адлюстраванне святкаванняў сустракаецца ў выяўленчым мастацтве яшчэ са старажытных часоў, і ў розныя перыяды гэта тэма трактавалася па-рознаму: ад адлюстравання масавых сцэн весялосці да выяўлення псіхалагізму і ўнутраных характарыстык ў асобных вобразах.

У ХХ стагоддзі феномен свята неаднаразова прыцягваў увагу беларускіх жывапісцаў. У залежнасці ад этапаў развіцця грамадства ў мастацкіх вобразах свята паўставала то ідэальна-рамантычным, то патрыятычна-ўзнёслым, то аптымістычна-радасным, то камерна-інтымным.

Узмацненне цікавасці людзей у 70-я – пачатку 80-х гадоў да традыцыйнай святочнай культуры, да гісторыі, традыцый і звычаяў беларускага народа, прадставіла мастакам даволі шырокае поле для творчасці. Пераасэнсаванне абрадава-рытуальнага комплексу традыцыйных святаў становіцца ключавым элементам стварэння вобразнасці і фарміравання святочнага хранатопу. Персаніфікацыя мастацкіх вобразаў свята звязана ў першую чаргу з цікавасцю жывапісцаў да ўрачыстасцяў радавога, сямейнага плана, з індывідуальным кантэкстам іх успрыняцця.

У шырокім сэнсе вобразы святаў у творах беларускіх мастакоў у ХХ стагоддзі спалучаюць хрысціянства і паганства, сялянскую і гарадскую культуру, духоўна-узвышанае і бытавое. І разам з тым, надзвычай часта свята на жывапісных палотнах паўстае як жывая культурная падзея, як святочная стыхія, што вядзе мастака па шляху гульні з вобразамі, вольнай імправізацыі эксперыменту.

Тип: Статья
Автор (ы): ЦЫБУЛЬСКИЙ МИХАИЛ ЛЕОНИДОВИЧ
Ключевые фразы: свята, святочныя канцэпцыі, беларускі станковы жывапіс, ХХ ста- годдзе, мадэрнізм, постмадэрнізм, паэтыка, семантыка, ЖАНР, вобраз.

Идентификаторы и классификаторы

УДК
347.782. Изобразительное искусство. Живопись.
Текстовый фрагмент статьи