Казахская народная музыка в саксофонных произведениях композиторов Казахстана (2024)
Настоящая статья посвящена изучению саксофонных произведений казахстанских композиторов Артура Оренбургского, Алиби Абдинурова и Юлии Лебедевой, основанных на казахской народной музыке. Данные композиции стали важной частью исполнительской и педагогической практики саксофонистов Казахстана, их регулярно исполняют на крупных концертных площадках, фестивалях и конкурсах. Цель работы – изучить процесс создания сочинений, их роль в формировании национального репертуара и развитии исполнительской практики, а также выявить характерные черты стиля и техники исполнения.
Авторы применяют различные методы в исследовании: комплексный подход, включающий аналитический, исторический – сбор и изучение архивного материала; антропологический – беседы с казахстанскими композиторами и преподавателями класса саксофона Казахской национальной консерватории имени Курмангазы.
В ходе исследования были выявлены основные музыкальные характеристики саксофонных сочинений, соответствующие казахской традиционной музыке: метрическая свобода, импровизационность, уникальность ритма, формообразования и тембра. Изученные произведения представляют собой авторское переосмысление традиционных первоисточников посредством имитации ритмических элементов домбровой игры и характерного для народных духовых инструментов звукоизвлечения. Эти элементы определяют национальный колорит в музыке и могут рассматриваться как признаки «этнической идентичности».
С практической точки зрения данная работа, раскрывающая уникальные стилистические особенности и новые возможности использования саксофона в казахской музыкальной культуре, будет полезна музыкантам, преподавателям и исследователям, интересующимся синтезом народной и современной музыки.
This article is about studying the saxophone works of Kazakh composers Arthur Orenburgsky, Alibi Abdinurov and Yulia Lebedeva, based on Kazakh folk music. These compositions have become an important part of the performing and pedagogical practice of saxophonists in Kazakhstan, and they are regularly performed at major concert venues, festivals and competitions. The purpose of the work is to study the process of creating compositions, their role in the formation of the national repertoire and the development of performing practice, as well as to identify the characteristic features in style and performance technique.
The authors use various methods in their research: complex approach, including analytical and historical that includes collection and exploration of archival material, as well as anthropological method like interviews with Kazakh composers and teachers of saxophone class of the Kurmangazy Kazakh National Conservatory.
The study revealed the main musical characteristics of saxophone compositions corresponding to Kazakh traditional music: metrical freedom, improvisation, uniqueness of rhythm, shaping and timbre. The studied works represent the authors’ reinterpretation of traditional primary sources, through imitation of rhythmic elements of dombra playing and sound production characteristic of folk wind instruments. These elements define the national color in music and can be considered as “ethnic identity”.
From a practical point of view, this work will be useful for musicians, teachers and researchers interested in the synthesis of folk and contemporary music, unique stylistic features and new possibilities of using the saxophone in Kazakh musical culture.
Бұл мақала қазақ композиторлары Артур Оренбургский, Әліби Әбдінұров және Юлия Лебедеваның қазақ халық музыкасына негізделген саксофондық шығармаларын зерттеуге арналған. Бұл шығармалар Қазақстандағы саксофоншылардың орындаушылық және оқытушылық тәжірибесінің маңызды бөлігіне айналды, олар үлкен концерттік алаңдарда, фестивальдерде және байқауларда жиі орындалады. Жұмыстың мақсаты – шығармалардың жазылу үдерісі мен олардың ұлттық репертуарды қалыптастырудағы және орындаушылық тәжірибені дамытудағы рөлін зерттеу, сонымен қатар орындау стилі мен техникасының өзіне тән ерекшеліктерін анықтау.
Авторлар зерттеуде әртүрлі әдістерді қолданады: кешенді тәсіл, оның ішінде аналитикалық, тарихи – мұрағаттық материалды жинау және зерттеу; антропологиялық – Қазақстан композиторларымен және Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының саксофон сыныбының оқытушыларымен сұхбат жүргізу.
Зерттеу барысында қазақтың дәстүрлі музыкасына сәйкес келетін саксофондық шығармалардың негізгі музыкалық ерекшеліктері анықталды: метрикалық еркіндік, импровизация және ырғақ, пішін қалыптасуы мен тембр бірегейлігі. Зерттелген шығармаларда домбыраның ырғақтық элементтеріне және халық үрмелі аспаптарына тән дыбыс шығаруға еліктеу арқылы дәстүрлі түпдеректерді қайта қарастыру белгіленеді. Бұл элементтер музыкадағы ұлттық нақышты анықтайды және оларды «этникалық бірегейліктің» белгілері ретінде қарастыруға болады.
Тәжірибелік тұрғыдан алғанда қазақ музыка мәдениетінде саксофонды қолданудың өзіндік стильдік ерекшеліктері мен жаңа мүмкіндіктерін ашатын бұл жұмыс халық музыкасы мен қазіргі заманғы музыка синтезіне қызығушылық танытатын музыканттарға, ұстаздар мен зерттеушілерге пайдалы болмақ.
